Τουρισμός είναι η πρόσκαιρη μετακίνηση ενός ή περισσότερων ατόμων από τον μόνιμο τόπο κατοικίας του σε κάποιο άλλο μέρος για ορισμένο και σύντομο χρονικό διάστημα με σκοπό την χαλάρωση, την αναψυχή, την ψυχαγωγία, την διασκέδαση, τις νέες εμπειρίες από άλλες κουλτούρες κοκ.
Ο τουρισμός απαιτεί την ύπαρξη ελεύθερου χρόνου. Η άσκηση του αποτελεί συνάρτηση ενός συγκεκριμένου επαγγελματικού και εισοδηματικού επιπέδου. Είναι ιδιαίτερα εύθραυστος σαν κοινωνικός θεσμός αφού επηρεάζεται σημαντικά από αστάθμητους παράγοντες (πχ τρομοκρατικές ενέργειες σε μια χώρα μειώνουν κατακόρυφα το τουρισμό της).
Παράγοντες που συνέβαλαν στην ανάπτυξη του τουρισμού είναι, αρχικά, η τεχνολογική εξέλιξη. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας εκμηδενίστηκαν οι αποστάσεις δίνοντας την δυνατότητα πρόσβασης στον άνθρωπο ακόμα και στα πιο απομακρυσμένα σημεία. Επιπλέον, η θεσμοθέτηση διακοπών και επιδομάτων αδείας έδωσε την ευκαιρία στον εργαζόμενο να κάνει ένα διάλλειμα από τη δουλειά με σκοπό την αναψυχή. Τέλος, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τη συσσώρευση πληθυσμού στα αστικά και βιομηχανικά κέντρα, η οποία οδήγησε σε σωρεία κοινωνικό-ψυχολογικών προβλημάτων και ιατρό-παθολογικών συμπτωμάτων (άγχος, μόλυνση περιβάλλοντος, καθιστική ζωή) με αποτέλεσμα ο τουρισμός να εξελιχθεί σε ανάγκη για το σύγχρονο άνθρωπο.
Η έννοια της αντίληψης κατέχει προεξέχουσα θέση για το τι θα επιλέξει τελικά ο καταναλωτής μιας και το τουριστικό προϊόν αποτελεί κατ’ εξοχή θέμα αντιληπτικής διαδικασίας. Ο πελάτης έρχεται σε επαφή με διαφημιστικά φυλλάδια, φωτογραφικά έντυπα, βιντεοσκοπημένη παρουσίαση του προορισμού και όλα αυτά στοχεύουν στην αντίληψη. Είναι εντελώς υποκειμενικό θέμα τι θα επιλέξει ο καθένας .
Ο τουρισμός στις μέρες μας αποτελεί ένα μέσο αποδυνάμωσης των πολλών και επικινδύνων κοινωνικών και ψυχό-σωματικών επιβαρύνσεων και διαταραχών που δέχεται ο άνθρωπος της βιομηχανικά αναπτυγμένης χώρας και ιδιαίτερα εκείνου των μεγάλων αστικών και βιομηχανικών περιοχών.
Σήμερα υπάρχει έντονος προβληματισμός γύρω από τις ψυχολογικές διαταραχές. Τα αίτια αυτών των παθήσεων μπορεί να βρίσκονται αφενός στην ασυνείδητη στάση του ατόμου απέναντι στη ζωή που προέρχεται από εντυπώσεις, εικόνες και εμπειρίες και αφετέρου στις επιρροές του κοινωνικού περιβάλλοντος (επιδράσεις οικογένειας, εκπαίδευσης, εργασίας, ποιότητας ζωής κοκ). Το στρες ειναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την ψυχολογία της καθημερινότητας μας. Στρες είναι η ψυχολογική και σωματική αντίδραση σε εξωτερικά ερεθίσματα. Το στρες γίνεται αντιληπτό α) ως εξαρτημένη μεταβλητή, ως αντίδραση δηλαδή του ατόμου σε ένα αρνητικό ερέθισμα β) ως ανεξάρτητη μεταβλητή, δηλαδή το στρες ορίζεται ως χαρακτηριστικό του περιβάλλοντος που επηρεάζει τα άτομα και γ) ως μια διαδικασία που περιλαμβάνει τόσο τα ερεθίσματα όσο και τις αντιδράσεις (αλληλεπίδραση περιβάλλοντος-ατόμου).
Οι επιβαρύνσεις αυτές γίνονται περισσότερες και πολυπλοκότερες κάθε φορά που το φυσικό περιβάλλον δημιουργεί όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για παραπέρα δυσμενείς επιπτώσεις πάνω στο ήδη επιβαρυμένο άτομο.
Όσον αφορά τις ψυχολογικές παραμέτρους που επιδρούν στο τουρισμό, εύκολα αντιλαμβανόμαστε ότι η τουριστική διεργασία στο σύγχρονο αναπτυγμένο κόσμο που μαστίζεται από μια τεράστια σειρά ψυχο-σωματικών επιβαρύνσεων, αν δε λύνει κάποια προβλήματα αυτής της υφής, τουλάχιστον υποβοηθά σημαντικά στη καλύτερη αντίδραση του ατόμου απέναντι σε αυτές τις επιβαρύνσεις. Επιβαρύνσεις που με την μεσολάβηση της τουριστικής διεργασίας και την άσκηση των διακοπών δημιουργούν το πλαίσιο ελάφρυνσης από κάποια σύγχρονα κοινωνικά και ψυχολογικά προβλήματα, κυρίως διότι οριοθετούνται από αλλαγή παραστάσεων, ξεκούραση από τον κάματο, επαφή με νέα άτομα, απομάκρυνση από τα κέντρα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου. Το άτομο ξεφεύγει από τη ρουτίνα-καθημερινότητα του όπου η ενασχόληση τουσε καθημερινή βάση με τα ίδια αντικείμενα, επιδιώξεις, εμπειρίες κλπ. τον φορτίζουν συναισθηματικά και ψυχολογικά.
ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΤΣΑΛΙΚΟΥ, ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ
Το αποδημείν εί αρίστη παιδεία
Καραδήμας Ε. (2005). Ψυχολογία της υγείας. Θεωρία και κλινική πράξη. Εκδόσεις Τυπωθητω.
Λύτρας Π. (1993). Τουριστική Ψυχολογία. Εκδόσεις INTERBOOKS